ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ ИЗБОРИ ВО РОМАНИЈА Десница против либерали, историска трка за претседател

Претседателските избори во Романија донесоа драматичен пресврт и неизвесна трка до последниот момент. Според податоците на Централната изборна комисија, во вториот круг на изборите што ќе се одржи на 18 мај, ќе се соочат кандидатот на десничарската Алијанса за обединување на Романците (АУР), Ѓорѓе Симион, и актуелниот градоначалник на Букурешт, независниот либерал Никушор Дан.

Изборната вечер беше полна со пресврти. Првичните резултати објавени по 22 часот во неделата го поставија Симион на водечката позиција, а зад него се најдоа Крин Антонеску, Виктор Понта, Никушор Дан и Елена Ласкони. Сепак, како што одминуваше пребројувањето, Дан напредуваше во рангирањето. Со 34 отсто од обработените изборни единици, тој се искачи на третото место, а нешто по полноќ успеа да го претекне Антонеску и да го обезбеди влезот во вториот круг.

Според најновите податоци, по обработка на 99,99 отсто од гласачките ливчиња, Симион освоил 40,96 отсто од гласовите, односно 3.862.405 гласови. Никушор Дан доби поддршка од 1.979.711 избирачи, или 20,99 отсто. Остануваат за пребројување само три избирачки места во странство, што нема да влијае на конечниот распоред на кандидатите во вториот круг.

Симион е познат по своите националистички и евроскептични ставови. Се противи на обезбедување воена помош за Украина, го критикува раководството на ЕУ и отворено го поддржува движењето на Доналд Трамп „Make America Great Again“. Во 2018 година, тој го поддржа неуспешниот референдум за забрана на истополови бракови.

Од друга страна, Никушор Дан важи за прогресивен и независен кандидат. Тој се прослави како активист против урбаната мафија во Букурешт и е ко-основач на партијата „Унија ја спаси Романија“ (USR). Иако важи за чесен и некорумпиран политичар, медиумите оценуваат дека неговиот мандат како градоначалник бил ограничен поради недоволна поддршка и силна опозиција во администрацијата.

Претстојниот втор круг ветува тензична и идеолошки поларизирана кампања, соочувајќи ги двајцата кандидати од сосема различни политички спектри.

Инаку, изборот меѓу Ѓорѓе Симион и Никушор Дан ги симболизира двата крајни пола на романската политичка сцена. Симион претставува националистичко-конзервативна опција со антиевропски тонови, додека Дан е либерален, прозападен и урбан политичар. Ваквата поделеност најавува засилена политичка поларизација и можен судир на вредности меѓу традиционалистичките и прогресивните слоеви на општеството.

Алијансата за обединување на Романците (АУР), со Симион на чело, потврди дека националистичките и евроскептични пораки наоѓаат сè поголем одек кај гласачите. Ова може да се одрази и на следните парламентарни избори, каде АУР би можел да стане клучен политички фактор, особено ако Симион победи во вториот круг.

Влезот на Никушор Дан во вториот круг е шанса за либералните и проевропски сили да се мобилизираат. Меѓутоа, неговиот успех ќе зависи од тоа дали ќе може да го прошири влијанието надвор од урбаните центри и да го убеди поширокиот електорат дека тој е стабилна и способна алтернатива.

Победа на Симион може да донесе значајни промени во романската надворешна политика, особено во однос на поддршката за Украина и односите со ЕУ. Неговите изјави против европските институции и воена помош за Киев се во спротивност со досегашната проевропска ориентација на Букурешт.

Со оглед на тоа што претседателот има важна улога во назначување на премиерот и влијание врз надворешната политика, победата на Симион би можела да доведе до институционални тензии, особено ако парламентот остане под контрола на прозападни партии. Од друга страна, победа на Дан би значела континуитет и веројатно подобра соработка со сегашната технократска и евроатлантска администрација.

Во зависност од исходот на вториот круг, Романија може да тргне по две многу различни патеки: една кон националистичка самоизолација и друга кон продолжување на европската интеграција.