ТАЈНАТА НА РИМСКИОТ БЕТОН Како градби стари 20 века ја надминуваат современата архитектура
Дел од акведуктите и денес се во функција, а најдобар пример за неговата издржливост е Пантеонот во Рим - речиси 2.000 години стара градба со најголема купола од неармиран бетон во светот.
Мајсторите на Стариот Рим биле визионери во градежништвото, оставајќи зад себе импресивно наследство кое сè уште го восхитува светот. Еден од највпечатливите симболи на нивниот инженерски гениј се римските акведукти – масивни водоводни системи кои и по два милениуми пркосат на времето. Сепак, вистинската тајна на нивната долговечност лежи во материјалот што го користеле: римскиот, или позолански, бетон.
Овој древен градежен материјал, составен од вулканска пепел – позолана – и вар, покажува извонредна отпорност на влага, сол и температурни промени. Дел од акведуктите и денес се во функција, а најдобар пример за неговата издржливост е Пантеонот во Рим – речиси 2.000 години стара градба со најголема купола од неармиран бетон во светот.
Но, новите научни откритија фрлаат ново светло врз тајната на римскиот бетон. Истражување објавено во 2023 година од страна на меѓународен тим на научници, предводен од експерти од Технолошкиот институт во Масачусетс, открива дека формулата што ја користеле Римјаните не само што била уникатна по својот состав, туку и по методите на мешање.
Истражувачите проучувале примероци од 2.000 години стар бетон од археолошкиот локалитет Привернум во Италија, користејќи напредни техники како скенирачка електронска микроскопија и рендгенска спектроскопија. Она што ги изненадило научниците биле мали бели парчиња вар – варовни нодули – во совршено сочуваните структури. Тоа укажувало на нешто повеќе од класичната формула со гасена вар.
„Се покажа дека Римјаните можеби користеле техника на ‘жешко мешање’, во која жива вар (калциум оксид) се додава директно во смесата со вода и позолана, создавајќи високи температури и варовни јазли,“ објаснува инженерката Линда Сејмур од МИТ.
Овој пристап, освен што го забрзува стврднувањето на бетонот, му овозможува и саморегенеративни својства. При појава на пукнатини, варта реагира со вода, создава раствор богат со калциум кој повторно се стврднува, ефикасно „лечејќи“ ги оштетувањата.
Откритијата не само што ја потврдуваат генијалноста на римската технологија, туку и отвораат можности за примена на овие древни техники во современото градежништво, со цел создавање на посилни, подолготрајни и поодржливи структури. Рим, очигледно, не престанува да гради – овој пат, инспирирајќи ја иднината.
