Советодавното мислење на МСП од1948 и игнорирањето на правните стандарди при приемот на Македонија во ОН (2)

Колумна, Национал
проф. д-р Игор Јанев
Понеделник, 06 октомври 2025 година

Со цел да се разбере проблемот со потеклото и последиците од Договорот од Преспа (Обединети нации (ОН), 55707), потребно е да се повикаме на специфичните дополнителни услови за прием што ѝ се наметнати на Македонија (само) во процесот на аплицирање за членство во Обединетите нации во 1993 година. Името на државата има своја правна основа во резолуциите 817 на Советот за безбедност и подоцна 845.

Врз основа на барање на Грција (и нејзините блиски сојузници во ОН), за првпат во историјата на Обединетите нации една држава (која се применуваше под уставното име како „Република Македонија“) беше подложена под наметнати дополнителни услови за прием во ООН (покрај општите и исцрпни услови законски пропишани во членот 4 од Повелбата на ОН).

Со Резолуцијата 817 на Советот за безбедност на ОН донесена на 7 април 1993 година, по афирмативната изјава во преамбулата на таа резолуција (817) дека државата кандидат „ги исполнува условите“ за прием во Обединетите нации, беше предложено во текстот на резолуцијата до Генералното собрание на ОН (ОНГА) дека кандидатот треба да биде примен во членство во ОН под референцата „Поранешна Југословенска Република Македонија“ (во скратената верзија позната како: „ПЈРМ“), со имплицитна поврзана обврска да преговара со Грција (која дипломатски не ја призна таа држава/кандидат како таков субјект, т.е. со таа лична карта) за сопственото државно уставно име (а во меѓувреме обврзана да ја носи оваа задолжителна привремена референца (ФИРОМ)).

Оваа резолуција препорака на Советот за безбедност на ОН (817) со специфични „дополнителни услови“ наметнати на признаениот суверен кандидат потоа беше прифатена на 8 април 1993 година од Генералното собрание на ОН (ОН, УНГА, A/РЕС/47/ 225), кој „одлучи“ да го прими суверениот кандидат како „Поранешна Југословенска Република Македонија“ (или привремено наведена ПЈРМ) во полноправно членство на Обединетите нации.

Како што беше прикажано во подоцнежните анализи на овој преседан прием (Јанев 1999, 155), на Советот за безбедност на Обединетите нации, како и на Генералното собрание на ОН не им беше дозволено и овластено да прифатат ниту еден кандидат за членство во ОН под „дополнителни услови на прием во ОН“, бидејќи Меѓународниот суд на правдата (МСП) во 1948 година забрани гласање за такви услови наведувајќи дека во спротивно тие ги прекршуваат(и) основните правила содржани во членот 4 (став 1.) од Повелбата на ОН, како што беше отфрлено Советодавното мислење на МСП од 28 мај 1948 година, според кое, дополнителни услови се/беа незаконски услови за прием во ООН (ОН, УНГА, A/РЕС/47/197).

Меѓутоа, Советодавното мислење на МСП (1948) во својата небрежност и непромисленост беше целосно заборавено и/или игнорирано или игнорирано од Советот за безбедност на ОН во македонскиот случај (1993), а потоа и од Генералното собрание на ОН, кое во неговото незнаење изврши всушност delicto omissio (деликт на пропуст).

Наместо безусловен прием во членство во ОН, како единствен легален начин за прием, органите на ОН го измислија де факто „условниот прием“ (всушност непостоен во наредбата на ОН) или неоснованиот прием со дополнителни незаконски услови, спротивно на основната норма с) од Повелбата на ОН. За првпат во историјата на ООН (невиден до делумно нелегалниот случај на прием на „Република Македонија“), една земја кандидат беше примена во ООН со деноминација дадена од ООН (всушност како безимен субјект, иако „суверена“ држава, очигледно за разлика од сите други суверени земји кандидати во процесот на прием во полноправно членство во ОН).

„Република Македонија“ беше државата чиешто „име не треба да се споменува“ (не во ООН и во согласност со принципот на „универзалност“ по можност не ни надвор од ООН, т.е. во билатералните односи). Сепак, привремената референца очигледно не претставува правен идентитет или не може да биде замена за правниот идентитет, видете го Меморандумот за правните аспекти на проблемот со застапеноста во ООН (ОН, ЈСТОР. 1950).

(продолжува)

Национал во повеќе продолженија објавува фељтон од проф. д-р Игор Јанев во врска со истражувањето содржано во неговиот труд од мај 2024 година: „Етноцидот што произлезе од Договорот меѓу Македонија и Грција склучен во селото Преспа („Преспански договор“, 2018) и процесот на асимилација и трансформација на македонскиот идентитет („бугаризација“) како резултат на демонтирање, поништување и уништување на националниот идентитет на Македонците“.