Од Преспа до Софија – Како договорот го отвори патот за бугаризација на Македонците (1)

Колумна, Национал
проф. д-р Игор Јанев
Недела, 05 октомври 2025 година

Со договорот меѓу Македонија и Грција постигнат во селото Нивици, Преспа (Македонија), во 2018 година, познат и како „Договор од Преспа“ (целосен наслов: „Конечна спогодба за решавање на разликите како што е опишано во резолуциите на Советот за безбедност на Обединетите нации 817 (1993) и 845 (1993), раскинување на Привремената спогодба од 1995 година и воспоставување стратешко партнерство меѓу страните“) за првпат во историјата на развојот на меѓународното право беше направен обид за редефинирање на националниот идентитет на суверена нација со надворешен меѓународен акт – договор.

Овој обид сам по себе предизвика, според нас, оправдани сомнежи дали оспорувањето на суверениот идентитет на нацијата ставен во преговарачкиот процес и наметнувањето решение за вакво чувствително внатрешно прашање преку меѓународен (правен) акт е законски дозволено, т.е. одлука или договор (договор) или договор според меѓународното право.

Поаѓајќи од принципите на културен и општ суверенитет (суверена еднаквост на членките на ОН) и суверена автономија и политичка независност, вклучувајќи и немешање во домашната јурисдикција, нормите содржани во членот 2 од Повелбата на ОН и други документи на ОН и УНЕСКО, имајќи ги предвид особено принципите на самоопределување на народите (особено самоидентификација на нациите), како и нормата на Повелбата во членот 2 (7) со која се забранува ОН и земја членка да интервенираат во прашањата што во суштина се во домашна јурисдикција на државите, дојдовме до заклучок дека договорот меѓу Македонија и Грција потпишан во Преспа во 2018 година е спротивен на основните норми, принципи и правила на меѓународното право.

Во согласност со Договорот од Преспа, националниот идентитет на македонскиот народ беше нелегитимно и незаконски променет, со што се укина основното меѓународно право на национален идентитет, така што таквиот договор всушност претставува чин на етноцид и културен геноцид извршен врз народот на Македонија, а дополнително против основните принципи на самоидентификација, самоопределување, суверенитет и политичка независност на државата(ите).

Конкретно, овој навидум законски договор од Преспа (со употреба на одредби од модификатори на ИД) го наруши неотуѓивото и неприкосновено право на народот на национален идентитет (како основно колективно човеково право), самоопределување и независен избор на него, како и голем број други повреди на основните права на суверен народ или нација, како што е правото да се конституира и да ја остварува својата државност и суверена идентификација на матичната држава како суверен и независен субјект на меѓународното право.

Ова право на личната карта на државата е очигледно неприкосновено, имајќи предвид дека името на државата претставува суштински елемент на правната личност на таков меѓународен субјект.

Како последица на бесрамното ускратување на правото на национална лична карта и државна самоидентификација, по стапувањето во сила на Договорот од Преспа (потпишан во 2018 година, кој стапи во сила во 2019 година) и последователните поврзани уставни измени (редефинирање на македонскиот Устав во согласност со ПС), редефинираниот „македонски народ“ стана предмет на нова бугарска кампања за наметната асимилација на Македонците (како „ново редефиниран народ“) во бугарскиот идентитет, бидејќи тие беа иста нација или луѓе. Тоа беше акција преземена од бугарската држава само неколку месеци по стапувањето во сила на ЗС (т.е. по регистрацијата на ЗС во Секретаријатот на ООН).

Бугарската дипломатија во денешно време, меѓу другото, бара нови измени во (веќе ревидираниот) Устав на „Република Северна Македонија“ со цел да се „одрази бугарското потекло на овој народ“ што живее на „северномакедонска“ територија.

Оваа политика е насочена кон агресивна „бугаризација“ на оспоруваниот „македонски идентитет“ (т.н. создавање на голема Албанија, па дури и на голема Бугарија, со намера да ги ослабне Србија и таканареченото „руско влијание“ на Балканот).

(продолжува)

Национал во повеќе продолженија објавува фељтон од проф. д-р Игор Јанев во врска со истражувањето содржано во неговиот труд од мај 2024 година: „Етноцидот што произлезе од Договорот меѓу Македонија и Грција склучен во селото Преспа („Преспански договор“, 2018) и процесот на асимилација и трансформација на македонскиот идентитет („бугаризација“) како резултат на демонтирање, поништување и уништување на националниот идентитет на Македонците“.