ЕУ ПОЧНУВА СО ПОСТРОГ НАДЗОР НА ВЕШТАЧКАТА ИНТЕЛИГЕНЦИЈА Компаниите се соочуваат со драконски казни до 35 милиони евра
Од денес, 2 август 2025 година, Европската унија официјално го активира построгиот надзор врз системите за вештачка интелигенција, ставајќи во функција клучни одредби од Законот за вештачка интелигенција (AI Act). Овој закон, кој формално е во сила веќе една година, предвидува постепена имплементација, а овој месец означува критична фаза во неговото спроведување – воспоставување национални регулаторни тела и воведување санкции.
Сите земји-членки на ЕУ од денес се обврзани да ја известат Европската комисија кои институции ќе бидат одговорни за надзор на спроведувањето на законот. Според извештајот на Euronews, најмалку половина од земјите-членки до неодамна сè уште не ги имаа определено своите тела, особено оние што неодамна одржаа парламентарни избори.
Експертите предупредуваат дека неопходно е новоформираните надзорни органи да бидат стручни, независни и соодветно опремени за да го следат широкиот спектар на ризици што произлегуваат од употребата на системи за вештачка интелигенција. Лаура Лазаро Кабрера од Центарот за демократија и технологија потенцира дека овие тела ќе играат клучна улога во одржувањето на правичноста, транспарентноста и заштитата на податоците.
Воедно, почнува и официјалното воведување на санкции за компании кои нема да се усогласат со новите регулативи. Казните може да достигнат до 35 милиони евра или до 7% од глобалниот годишен приход на компанијата – зависно од тоа која сума е поголема. Законот не поставува минимален праг за казни, што остава простор за големи разлики во начинот на санкционирање меѓу државите-членки.
Иако компаниите имаат можност да потпишат доброволен кодекс за однесување за да покажат усогласеност, Европската комисија најави засилен мониторинг на оние кои одбиваат да го потпишат. Сепак, потписниците нема да бидат ослободени од обврските што ги налага законот – напротив, ќе мора детално да ги исполнуваат сите негови барања.
Со денешната фаза, ЕУ испраќа јасен сигнал дека е решена да постави силна правна рамка за контрола на вештачката интелигенција, ставајќи го фокусот на заштитата на граѓаните, правата на потрошувачите и транспарентноста на технолошките компании.
